1. Đặt vấn đề

       Trong bối cảnh toàn cầu hóa, các quốc gia không chỉ cạnh tranh về kinh tế, về chất lượng sản phẩm hàng hóa, dịch vụ mà còn cạnh tranh về giáo dục. Điều này đã đặt ra một yêu cầu sống còn đối với các cơ sở giáo dục trong việc tìm chỗ đứng, khẳng định uy tín và hội nhập vào nền giáo dục toàn cầu. Các cơ sở giáo dục đang đối diện với nhiều cơ hội và thách thức của cách mạng số. Đó là vì cơ sở giáo dục phải thực hiện nhiều chức năng khác nhau: dạy học, nghiên cứu và dịch vụ giáo dục đều bị tác động bởi công nghệ số có sẵn để sử dụng. Một vấn đề khác đặt ra cho các cơ sở đào tạo là cách thức tổ chức để chuyển tải nội dung chương trình đào tạo đến người học. Bên cạnh việc đổi mới, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, chương trình đào tạo thì việc xây dựng thư viện các trường đại học trở thành những trung tâm học liệu, đáp ứng tốt nhu cầu tự học, tự nghiên cứu cho giảng viên và sinh viên là một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng.

2. Khái niệm

       Theo Luật giáo dục (2019): Kiểm định chất lượng giáo dục là hoạt động đánh giá, công nhận cơ sở giáo dục hoặc chương trình đào tạo đạt tiêu chuẩn chất lượng giáo dục do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền ban hành.

       Chúng ta có thể khái quát kiểm định chất lượng thư viện đại học là một trong những yêu cầu của kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục đại học, là yếu tố nhằm đảm bảo tài nguyên thông tin phục vụ cho quá trình giáo dục và đào tạo của cơ sở giáo dục về chất lương giảng dạy, học tập và nghiên cứu khoa học cho người dạy và người học.

 3. Tiêu chuẩn thư viện trong kiểm định chất lượng giáo dục đại học

       Trong bộ tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục đại học của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành năm 2007 có tiêu chuẩn 9. Các cơ sở trang thiết bị và hạ tầng, trong đó có tiêu chí riêng về thư viện là 9.1.Thư viện của trường đại học có đầy đủ sách, giáo trình, tài liệu tham khảo tiếng Việt và tiếng nước ngoài đáp ứng yêu cầu sử dụng của cán bộ, giảng viên và người học. Có thư viện điện tử được nối mạng, phục vụ dạy, học và nghiên cứu khoa học có hiệu quả.

       Trong bộ tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục của AUN-QA được áp dụng tại Việt Nam năm 2018 không có tiêu chí riêng cho thư viện nhưng trong tiêu chuẩn 7. Quản lý tài chính và cơ sở vật chất có tiêu chí 7.4. Hệ thống lập kế hoạch, duy trì, đánh giá và cải tiến các nguồn lực học tập như tài nguyên thư viện, thiết bị hỗ trợ giảng dạy, cơ sở dữ liệu trực tuyến để đáp ứng các nhu cầu về đào tạo, nghiên cứu khoa học và phục vụ công đồng được thiết lập và thực hiện.

4. Một số yêu cầu của thư viện trong kiểm định chất lượng giáo dục đại học

       Thư viện được ví như trái tim của nhà trường vì nó là trung tâm tri thức, lưu giữ và cung cấp nguồn tài nguyên học tập, hỗ trợ hoạt động giảng dạy, nghiên cứu và phát triển văn hóa đọc cho cả thầy và trò. Thư viện là nơi khơi dậy niềm đam mê học tập suốt đời, định hướng phát triển kỹ năng tự học và tư duy sáng tạo cho học sinh. Gắn liền với vai trò là những yêu cầu mà khi đánh giá thư viện cần đạt được như:

• Quản lý hoạt động thư viện trường đại học: Hiện nay, ở các trường đại học thư viện đã trở thành một đơn vị độc lập trực thuộc trường như các khoa đào tạo, phòng, ban trung tâm dưới sự quản lý của hiệu trưởng.
• Nguồn tài nguyên thông tin: Các chỉ tiêu cụ thể để đo lường thể hiện qua chất lường và số lượng của nguồn tài nguyên thông tin: các cơ sở dữ liệu, các bộ sưu tập số, các bản thư mục, các ấn phẩm thông tin thư mục, các liên kết trang web.
• Người dùng tin (Sự hài lòng của người dùng tin): kết quả khảo sát người dùng tin là yếu tố góp phần giúp thư viện đại học điều chỉnh và tự đánh giá chất lượng phục vụ của mình. Từ đó, thư viện có thể điều chỉnh, xây dựng sản phẩm, dịch vụ thông tin phù hợp, phát triển chất lượng hệ thống hỗ trợ người dùng tra cứu tin,…
• Cán bộ thư viện thư viện đại học: Cán bộ thư viện phải là người “giảng viên thứ hai” để sẵn sàng nhận biết nhu cầu thông tin, khả năng định vị, tìm kiếm, đánh giá sự tương thích giữa nguồn thông tin và nhu cầu của người dùng tin, sử dụng và phân phối thông tin cho người dùng tin và sẵn sàng chia sẽ thông tin với người dùng tin.
• Cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin: Cơ sở vật chất của thư viện trong kiểm định chất lượng giáo dục đại học đảm bảo về diện tích, không gian học tập, đáp ứng chổ ngồi cho việc học tập và tra cứu tại thư viện. Có đầy đủ các bộ phận phòng đọc sách, phòng mượn sách, phòng máy tính tra cứu kết nối mạng Inetnet, phòng mượn trả tài liệu, phòng xử lý nghiệp vụ theo hướng ứng dụng công nghệ thông tin.
• Nguồn kinh phí đầu tư cho thư viện đại học: Nguồn kinh phí cho hoạt động thư viện có ý nghĩa rất quan trọng trong việc hiện đại hóa thư viện đại học. Nguồn kinh phí đó nhằm duy trì và phát triển thư viện trong đầu tư cơ sơ hạ tầng, trang thiết bị, đào tạo và bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ. Đặc biệt, xây dựng kế hoạch bổ sung tài nguyên thông tin theo quý, theo năm đảm bảo phục vụ cho nhu cầu đào tạo, nghiên cứu khoa học cho các nhà trường.
• Tổ chức các hoạt động của thư viện đại học

5. Kết luận

       Thư viện các trường đại học đã góp phần không nhỏ trong việc làm thay đổi phương thức tìm hiểu, lựa chọn, khai thác, sử dụng thông tin và tri thức của người học. Điều đó giúp cho người học có thể phát huy tính sáng tạo và thực hiện phương châm: Biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo.

       Để đáp ứng yêu cầu kiểm định chất lượng giáo dục đại học, các thư viện phải đảm bảo đầy đủ các minh chứng của tiêu chuẩn và chí liên quan đến thư viện trong gian đoạn 5 năm liện tục. Thư viện trong kiểm định chất lượng giáo dục đại học đã trở thành một cơ hội và cũng là thách thức trong xu thế hội nhập toàn cầu của giáo dục đại học Việt Nam

Đoàn Đánh giá ngoài làm việc với cán bộ TT Thông tin – Thư viện